Spis treści

1. Owoce paktu niemiecko-sowieckiego 1939-1941
2. Rosja: konsekwencje Operacji Barbarossa 1941
3. Azja Środkowa 1942-1943
4. Konsolidacja Armii 1941-1943
5. Ewakuacja z ZSRS 1942-1943
6. Iran 1942-1943
7. Brygada Karpacka 1941-1943
8. Irak 1941–1943
9. Kim byli Andersowcy?
10. Cywilna diaspora: Afryka/Indie/dzieci Teheranu/Meksyk/ Nowa Zelandia 1942-1944
11. Palestyna 1943-1945
(...)
19. Wielka brytania: koniec szlaku 1946-1948
20. Z perspektywy czasu: historiografia, wspomnienia, filmy, muzea, Internet

Owoce paktu niemiecko-sowieckiego

Wojny wprawiają ludzi w ruch. Armie maszerują. Ofensywy wywołują kontrofensywy. Szerzą się strach i przemoc. Cywile uciekają. W ciągu zaledwie kilku dni dziesiątki tysięcy mężczyzn, kobiet i dzieci, wojskowych i cywilów porzucają swoje domostwa.

Tak właśnie wyglądał pierwszy tydzień września 1939 roku, kiedy armia niemiecka najechała Polskę, rozpoczynając tym samym II wojnę światową. Następnie zaczynają maszerować kolejne armie. Wzrastają strach i przemoc. Strumień uchodźców zamienia się w wielką falę ludności, zmierzającą ku miejscom i doświadczeniom, których wcześniej sobie nawet nie wyobrażano.

Z natury rzeczy byli to najsłabsi: kobiety, dzieci, ludzie starsi. Zabierano ich z domów, zazwyczaj nad ranem, dawano 10 lub 15 minut na spakowanie, a potem prowadzono pod strażą do czekających pociągów, gdzie ładowano ich po 50, 60, 70 do jednego wagonu. Nie mieli zbyt wielkich szans na przetrwanie.

Rodzina oficera wojskowego znajdowała się wysoko na liście NKWD: „Kiedy wybuchła wojna, rozpętało się piekło. Mój ojciec, oficer rezerwy, wrócił do domu [po kampanii wrześniowej], ale odkrył, że NKWD szuka oficerów i innych przedstawicieli inteligencji, więc natychmiast się ukrył. (…) Moja matka wróciła do pracy jako nauczycielka, żeby utrzymać rodzinę.

W lutym i marcu 1940 roku była kilkakrotnie przesłuchiwana przez NKWD, zarówno na temat swojej pracy nauczycielskiej, jak i miejsca pobytu ojca. W marcu NKWD orzekło, że nie może nauczać, i straciła swoją posadę.

Polskie wojsko przybyłe z Iranu zostało skierowane do obozów przejściowych w miejscowości Chanakin, znajdujących się około 15–25 km od linii frontu. Żołnierze, ubrani w brytyjskie mundury, przeszli bez kłopotu przez zakurzony posterunek graniczny.
Nikt o nic nie pytał. Gdy przejeżdżali przez jakieś miasteczko patrolowane przez brytyjską policję wojskową, po drugiej stronie rozpadającego się mostu na rzece Dijala zobaczyli ciągnącą się w dal dolinę Tygrysu. Wkraczali do legendarnego biblijnego Edenu:

„W obozie w Chanakinie spotkała nas miła niespodzianka. Wszystko było gotowe na nasz przyjazd – dwa rzędy równiutko rozstawionych nowych namiotów oraz kuchnia, która miała ściany z trzcinowych mat, a zadaszenie z najprawdziwszej blachy falistej (...).

Chociaż Armię Polską wysłano do Iraku, by wspomogła brytyjskie rezerwy w razie niemieckiej inwazji, nie było po temu potrzeby,
gdyż Niemcy nie przeprowadzili żadnego ataku. Polacy okopali się więc na swoich pozycjach i ćwiczyli taktykę obronną, ważne jednak było, żeby ten czas lepiej spożytkować. Wkrótce wyznaczono trzy priorytety – połączenie z innym oddziałem, zmotoryzowanie i mechanizację.

Od dawna planowane połączenie dotyczyło Brygady Karpackiej, która traciła czas w Palestynie. Przeniesiono ją do Iraku, gdzie została rozwiązana w marcu 1943 roku, a oddziały wchodzące w jej skład włączono do osłabionych jednostek.

Praca nad książki

Norman Davies wraz z fotografem Januszem Rosikoniem podczas pracy nad książką "Szlak Nadziei".

Autorzy przez 3 lata podróżowali śladem Armii Andersa. Odwiedzili Rosję, Iran, Izrael, Włochy, a nawet Nową Zelandię i Afrykę. Książka zawiera równiez nieznane relacje świadków, niepublikowane materiały archiwalne oraz zdjęcia dokumentujące tę fascynującą podróż Szlakiem Nadziei.

Ocal Armię Andersa od zapomnienia! Wszystkie Twoje pamiątki, zdjęcia, teksty i historie staną się częścią unikalnego interaktywnego archiwum Armii Andersa. Podziel się swoją historią!

Link do projektu: http://armiaandersa.pl

Konferencja Prasowa: PAP, Warszawa, 3 czerwca 2014 r.

Poprzez platformę internetową, przygotowaną przez firmę MillionYou, profesor Norman Davies zaprasza do współpracy wszystkich ludzi, którzy związani są z dziejami tamtego okresu poprzez własne wspomnienia, przez opowieści rodziców i dziadków lub przez osobiste pasje i zainteresowania.

Portal ma bowiem na celu zbieranie na całym świecie świadectw, wspomnień, relacji, dokumentów, zdjęć i filmów związanych z armią generała Władysława Andersa.

Konferencja Prasowa: PAP, Warszawa, 3 czerwca 2014 r.

Profesor Norman Davies wielokrotnie udowadniał, że historia nie musi być nudnym zbiorem dat i wydarzeń, a jej uprawianie zajęciem dla wąskiego grona archiwistów i wykładowców akademickich. Swymi dziełami pokazywał, że historia może być pasjonującą przygodą intelektualną, która pozwala lepiej zrozumieć otaczającą nas rzeczywistość.

Tym razem profesor Davies proponuje aktywne wejście w świat historii nawet tym osobom, które do tej pory nie były związane z tą dziedziną nauki. Umożliwi to nowy portal www.ArmiaAndersa.pl oraz w wersji angielskiej www.AndersArmy.com.